Ομοφυλοφιλία στην Αρχαία Ελλάδα και πλατωνικός έρωτας




''Ο ψυχικός δεσμός μεταξύ των νέων δεν είχε καμία σχέση με τις σωματικές επαφές και εστερείτο τα πολιτικά δικαιώματα του δυνάμει νόμου όποιος προσπαθούσε να ασελγήσει εις βάρος άλλου''. 
Πλούταρχος, Λακεδαιμονίων επιτηδεύματα

''Ο Σπαρτιατικός έρωτας δεν είχε σχέση με αισχρότητες εάν ποτέ κάποιος έφηβος επεχείρησε να ασελγήσει εις βάρος άλλου, δεν συνέφερε σε κανέναν από τους δύο να καταντροπιάσουν την Σπάρτη. Σε τέτοια περίπτωση, ή εξορίσθηκαν ή και κάτι χειρότερο, έχασαν την ζωή τους''.
Αιλιανός, Ποικίλη ιστορία


''Η ομοφυλοφιλική όμως επαφή είναι παραφύση και διαπράττεται, επειδή άντρες και γυναίκες δεν μπορούν να συγκρατήσουν την επιθυμία τους για την ηδονή. Όλοι κατηγορούμε τους Κρητικούς ότι έπλασαν τον μύθο του Γανυμήδη. Ήταν τόσο σίγουροι ότι οι νόμοι τους προήλθαν από τον Δία, ώστε τον φόρτωσαν μ' αυτό τον μύθο για να έχουν ένα θεϊκό παράδειγμα, όταν ήθελαν να απολαμβάνουν κι αυτό το είδος της ηδονής''.
Πλάτων, Νόμοι Α'

Για αυτό ο Πλούταρχος στο Περί παίδων αγωγής διαχωρίζει:

''Τους τέτοιους έρωτες που εκδηλώνονται στην Θήβα και την Ήλιδα και το καλούμενο ''κλέψιμο'' στην Κρήτη  πρέπει να τους αποφεύγουμε, ενώ τους έρωτες τύπου Αθήνας και Σπάρτης πρέπει να τους εγκρίνουμε''.


Δίας και Γανυμήδης

''Ώστε δεν πρέπει τίποτα το τρελό ούτε τίποτε το συγγενικό με την ακολασία να πλησιάζει στον ορθό έρωτα; Δεν πρέπει. Ώστε δεν πρέπει ούτε την ηδονή που είπαμε να αφήσουμε να πλησιάσει ,ούτε μπορεί να έχουν με αυτή καμιά σχέση ο εραστής και ο αγαπημένος του όταν ο αμοιβαίος τους έρως δεν έχει υποστεί διαστρέβλωση ;

Όχι ,μα τον Δία δεν πρέπει Σωκράτη μου να της επιτρέψουμε να πλησιάσει.

Έπειτα από αυτά θα θεσπίσεις όπως φαίνεται νόμο στην πόλη που θεμελιώνουμε ότι επιτρέπεται ο εραστής να φιλά, να συναναστρέφεται και να αγγίζει τον αγαπημένο του, όπως ο πατέρας το παιδί, αποβλέποντας σε καλούς σκοπούς, αν τον βρίσκει πρόθυμο, η υπόλοιπη όμως συναναστροφή προς το πρόσωπο της αγάπης του πρέπει να είναι τέτοια, ώστε να μην μπορεί ποτέ να γεννηθεί η υποψία πως οι σχέσεις ξεπερνούν τα όρια που θέσαμε, αλλιώς ο εραστής θα κατηγορηθεί και θα χαρακτηρισθεί ως άνθρωπος απαίδευτος και ανίδεος από ομορφιά''.
Πλάτων, Πολιτεία Γ'


Όσα προτείνει ο Πλάτων στην Πολιτεία του είχε θεσπίσει ήδη ο Λυκούργος στην Σπάρτη. Είναι γνωστό ότι ο Πλάτων ήταν φιλολάκων:

''Ο Λυκούργος, όμως, αντιθέτως προς όλα ταύτα πιστεύων, επεδοκίμαζε μόνον εάν σημαίνων άνθρωπος, θαυμάσας την ψυχικήν αρετήν του παιδιού, προσπάθησε να κάνει αυτόν φίλον με δεσμούς μεταξύ τους αμέμπτους και να τον συναναστρέφεται, διότι τούτο νόμιζε μέσον καλλίστης ανατροφής. Εάν, όμως, επαρουσιάζετο κανείς επιθυμών το παιδικόν σώμα, επειδή ο Λυκούργος θεωρούσε τούτο πολύ αναίσχυντον, νομοθέτησε στη Σπάρτη να απέχουν οι εραστές από τα αγαπώμενα παιδιά, όπως αποφεύγουν τις αφροδίσιεςς (ερωτικές) σχέσεις οι γονείς από τα τέκνα των και οι αδελφοί από τους αδελφούς των''.
Ξενοφών, Λακεδαιμονίων Πολιτεία

Ξεκάθαρη θέση για τον έρωτα παίρνει ο Πλάτων στο συκοφαντημένο έργο του Συμπόσιον (περί Έρωτος). Οι υβριστές λοιπόν που υποστηρίζουν διά του έργου αυτού ότι στην ελληνική αρχαιότητα όλοι ήταν ομοφυλόφιλοι αγνοούν την έννοια πλατωνικός έρωτας. Πολύ περισσότερο βέβαια αγνοούν τι εστί ο όρος εραστής και ερωμένος. Δεν υφίσταται πουθενά στο πλατωνικό έργο η προώθηση υλισμού και ηδονής:


''— Τι θα μπορούσε όμως, είπα, να είναι ο Έρωτας; Θνητός;
— Κάθε άλλο.
— Τι όμως;
— Όπως είπαμε πριν, είπε, μεταξύ θνητού και αθανάτου.
— Δηλαδή τι, Διοτίμα;
— Μεγάλος δαίμονας, Σωκράτη· γιατί όλα τα δαιμονικά όντα βρίσκονται μεταξύ θεού και θνητού.
— Ποια, είπα εγώ, δύναμη έχει;
— Να ερμηνεύει και να μεταφέρει στους θεούς τα ανθρώπινα και στους ανθρώπους τα θεϊκά, εκείνων τις προσευχές και τις θυσίες, αυτών τις προσταγές και τις ανταμοιβές, και όντας στη μέση και των δύο, συμπληρώνει το κενό, ώστε το σύμπαν να συνδέεται με τον εαυτό του''.

Η θνητή φύση επιδιώκει, κατά το δυνατό, να είναι αιώνια και αθάνατη. Και μπορεί να το πετύχει αυτό μόνο με τη γέννηση, γιατί
πάντοτε αφήνει ένα νέο στη θέση του παλιού. Άλλωστε κάθε ένα από τα ζώα ενόσω ζει θεωρείται ότι είναι το ίδιο, όπως από μικρό παιδί μέχρι να γίνει γέρος λέμε ότι είναι ο ίδιος ο άνθρωπος—ενώ αυτός δεν έχει ποτέ τα ίδια πράγματα επάνω του, και ωστόσο θεωρείται ο ίδιος αλλά συνεχώς ανανεώνεται, χάνοντας μερικά, και ως προς τις τρίχες και τη σάρκα και τα οστά και το αίμα και ολόκληρο το σώμα. [...] Μην απορείς λοιπόν που το κάθε θνητό ον από τη φύση του δίνει μεγάλη αξία σε κάθε γέννημα του. Γιατί για χάρη της αθανασίας ενυπάρχει στον καθένα αυτός ο ζήλος και ο έρωτας. [...] 


Εκείνοι λοιπόν, είπε, που εγκυμονούν στα σώματα στρέφονται περισσότερο προς τις γυναίκες, κι αυτή είναι η ερωτική τους συμπεριφορά, εξασφαλίζοντας για πάντα, όπως νομίζουν, με την παιδογονία την αθανασία και την υστεροφημία και την ευδαιμονία. Εκείνοι πάλι που εγκυμονούν στην ψυχή ,γιατί υπάρχουν, ειπε, κι εκείνοι που εγκυμονούν στις ψυχές περισσότερο παρά στα σώματα, αυτά που ταιριάζουν στην ψυχή να κυοφορήσει και να γεννήσει. Τι ταιριάζει λοιπόν; Η φρόνηση και οι άλλες αρετές. Αυτών ακριβώς γεννήτορες είναι όλοι οι δημιουργοί και από τους τεχνίτες όσοι θεωρούνται ότι είναι δημιουργικοί. Αλλά το πιο μεγάλο και το πιο ωραίο είδος φρόνησης είναι εκείνη που ασχολείται με τη διευθέτηση των πραγμάτων στις πόλεις και στους οικισμούς, της οποίας το όνομα είναι σωφροσύνη και δικαιοσύνη. Αυτά λοιπόν όταν τα κυοφορεί κανείς από νέος στην ψυχή του, και έχει θεϊκή φύση, όταν έρθει η κατάλληλη ηλικία επιθυμεί να γεννήσει και να αναπαραγάγει. Αναζητεί τότε, νομίζω, και αυτός περιφερόμενος το ωραίο, για να γεννήσει μέσα του. Γιατί μέσα στο άσχημο δεν θα γεννήσει ποτέ. Από τα σώματα λοιπόν προτιμάει τα ωραία μάλλον παρά τα άσχημα, εφόσον κυοφορεί, και αν συναντήσει μέσα τους ψυχή ωραία και ευγενική και καλοφτιαγμένη, αισθάνεται υπερβολικό ενθουσιασμό και για τα δύο. Και προς αυτόν τον άνθρωπο αμέσως είναι εύγλωττος σε λόγια για την αρετή και για το πώς πρέπει να είναι ο ανώτερος άνθρωπος και με ποια πράγματα να ασχολείται, και επιχειρεί να τον εκπαιδεύσει. 


Γιατί νομίζω ότι ερχόμενος σε επαφή με το ωραίο και με την επικοινωνία μαζί του, εκείνα που από παλιά κυοφορούσε τα γεννάει και τους δίνει υπόσταση, είτε όταν είναι εκείνος παρών είτε κατά την απουσία του με την ανάμνηση του, και αυτό που γεννήθηκε το ανατρέφει από κοινού μ' εκείνον. Έτσι έχουν αυτού του είδους οι άνθρωποι μεταξύ τους μεγαλύτερο δεσμό απ' ό,τι αν είχαν φυσικά παιδιά και σταθερότερη φιλία, αφού τα κοινά τους παιδιά είναι ωραιότερα και πιο αθάνατα. Και ο καθένας θα προτιμούσε να αποκτήσει τέτοια παιδιά μάλλον παρά ανθρώπινα, βλέποντας και τον Όμηρο και τον Ησίοδο και τους άλλους καλούς ποιητές και ζηλεύοντας τους για τους σπουδαίους απογόνους που αφήνουν, οι οποίοι τους παρέχουν αθάνατη φήμη και δόξα, όντας και αυτοί οι ίδιοι τέτοιοι. Ή αν θέλεις, είπε, για τα παιδιά που άφησε ο Λυκούργος στη Λακεδαίμονα, σωτήρες της Λακεδαίμονος και γενικά της Ελλάδας. Και ο Σόλων σε σας, είναι άξιος πολλών τιμών για τη γέννηση των νόμων και άλλοι άντρες σε πολλά άλλα μέρη, και στους Έλληνες και στους βαρβάρους, που παρουσίασαν πολλά και σπουδαία έργα, και γέννησαν κάθε είδους αρετή. Γι' αυτούς έχουν γίνει και πολλά ιερά εξαιτίας αυτών των παιδιών τους, ενώ για κανέναν δεν έχει γίνει ακόμα εξαιτίας των ανθρώπινων παιδιών του. Σ' αυτά λοιπόν τα ερωτικά, Σωκράτη, θα μπορούσες ίσως κι εσύ να μυηθείς''.

''Γενικά κάθε επιθυμία των καλών πραγμάτων και της ευτυχίας είναι ο μεγαλύτερος και απατηλός έρωτας κάθε ανθρώπου. Αλλά εκείνους που στρέφονται με πολλούς τρόπους προς αυτόν, ή με επιχειρήσεις ή με την αγάπη της γυμναστικής ή της επιστήμης, ούτε ερωτευμένους τους λέμε ούτε εραστές. Αντίθετα εκείνοι που ακολούθησαν ένα είδος και ασχολήθηκαν μ' αυτό έχουν το όνομα του συνόλου, έρωτα, ερωτευμένοι, εραστές''.
Πλάτων, Συμπόσιον (περί Έρωτος)


 Faith and Race