Ο σπαρτιάτικος στρατός ήταν, ίσως, η πιο τρομερή πολεμική μηχανή του αρχαίου κόσμου. Ως μέλος μιας «αγέλης», σκληραγωγούνταν από πολύ μικρός, μάθαινε στις στερήσεις και βελτίωνε το σώμα του, ώστε να γίνει μια μέρα ένας γενναίος πολεμιστής. H εκπαίδευση δεν σταματούσε ποτέ, αφού αποτελούσε τη βασική και κύρια απασχόληση όπου ο κάθε Σπαρτιάτης οπλίτης είχε για όλη τη ζωή του. H ατομική αξία και γενναιότητα των Σπαρτιατών υμνήθηκε από δεκάδες ποιητές και συγγραφείς, από κάθε γωνιά του ελληνικού κόσμου. Tο χαρακτηριστικό ρητό «ή ταν ή επί τας«, είναι τα λόγια με τα οποία η Σπαρτιάτισσα μητέρα αποχαιρετούσε το γιο της που έφευγε για πόλεμο, δίνοντάς του την ασπίδα: ή φέρε την πίσω ή να σε φέρουν πάνω σε αυτήν. Σκληρά λόγια, ταιριαστά σε μια σκληρή κοινωνία όπως η σπαρτιατική. Άλλωστε, ο ρίψασπις, ο δειλός που θα εγκαταλείψει την παράταξη ρίχνοντας τη βαριά ασπίδα για να μπορέσει να τρέξει, ήταν ένας παρίας της σπαρτιατικής κοινωνίας, ένας απόβλητος που δεν είχε θέση στη Σπάρτη. Δειλός χαρακτηριζόταν οποιοσδήποτε πολίτης, οπλίτης της αρχαίας Σπάρτης υποχωρούσε εμπρός στον εχθρό, άνευ εντολής που αφορούσε τέτοιο τακτικό ελιγμό, εαν λιποτακτούσε και τέλος εάν πιανόταν αιχμάλωτος. Η αντιμετώπιση των δειλών ήταν τελείως διαφορετική στην Σπάρτη απο ότι στην υπόλοιπη Ελλάδα. Στις διάφορες Ελληνικές πόλεις συνήθως, δεν είχαν επιβληθεί κάποιες ιδιαίτερες ποινές. Διατηρούσαν το δικαίωμα της συναναστροφής με τους γενναίους συμπολεμιστές τους εντός και εκτός στρατεύματος. Αντιθέτως στην Σπαρτιατική κοινωνία την δειλία την θεωρούσαν ως την μεγαλύτερη ντροπή. Για έναν δειλό Σπαρτιάτη πολεμιστή, οι συνέπειες ήταν οι εξής :
1) Έχανε τα πολιτικά του δικαιώματα.
1) Έχανε τα πολιτικά του δικαιώματα.
2) Απομάκρυνση απο την κοινή ζωή στην συσκοινία που αποτελούσε το κέντρο της ζωής μαζί με το στρατόπεδο.
3) Αποκλειόταν απο αθλοπαιδειές και χορούς.
4) Δεν γινόταν αποδεκτός στην Εκλλησία του Δήμου (την Απέλλα), ισχυρότατο λαικό όργανο δημοκρατικής διοικήσεως.
5) Απουσίαζε η σύζυγος κατ εντολήν των νόμων απο την οικία ώστε να μην έρχεται σε επαφή μαζί του και ταυτοχρόνως οι κόρες, εάν υπήρχαν, διαβιούσαν σε κατ οίκον περιορισμό.
6) Υπόκειτο στον εξευτελισμό, ανα πάσα στιγμή, στην ταπείνωση, δίχως να του παρέχεται δικαίωμα απο τον νόμο να προσφύγει σε αυτόν.
7) Οι συμπολίτες του δεν συνομιλούσαν καν μαζί του.
8) Όταν θα συναντιόταν με άλλον πολίτη έπρεπε να παραμερίσει ταπεινούμενος, και ήταν αναγκασμένος να δίδει την θέση του όταν ευρισκόταν καθήμενος σε οποιονδήποτε την ζητούσε, ακόμη και εαν αυτός ήταν νεώτερος.
9) Του απαγορευόταν να περιποιείται τον εαυτόν του και να καλωπίζεται.
10) Κατά την διάρκεια της μάχης ο βασιλεύς στρατηγός είχε δικαίωμα να εκτελέσει επι τόπου όποιον αντιλαμβανόταν να απομακρύνεται δολίως απο το πεδίο της συγκρούσεως.
Ο οπλίτης, ο οποίος στο πεδίο της μάχης θα δείλιαζε, έθετε σε άμμεσο κίνδυνο την ζωή του, την ζωή όλου του στρατεύματος, αφού ανήκαν όλοι σε ένα πλέγμα πλήρως λειτουργικό. Πρόδιδε τον εαυτόν του, τα πιστεύω του, την Πατρίδα, τους συμπολεμιστές, τις οικογένειες όλων, την ίδια την Σπάρτη.
3) Αποκλειόταν απο αθλοπαιδειές και χορούς.
4) Δεν γινόταν αποδεκτός στην Εκλλησία του Δήμου (την Απέλλα), ισχυρότατο λαικό όργανο δημοκρατικής διοικήσεως.
5) Απουσίαζε η σύζυγος κατ εντολήν των νόμων απο την οικία ώστε να μην έρχεται σε επαφή μαζί του και ταυτοχρόνως οι κόρες, εάν υπήρχαν, διαβιούσαν σε κατ οίκον περιορισμό.
6) Υπόκειτο στον εξευτελισμό, ανα πάσα στιγμή, στην ταπείνωση, δίχως να του παρέχεται δικαίωμα απο τον νόμο να προσφύγει σε αυτόν.
7) Οι συμπολίτες του δεν συνομιλούσαν καν μαζί του.
8) Όταν θα συναντιόταν με άλλον πολίτη έπρεπε να παραμερίσει ταπεινούμενος, και ήταν αναγκασμένος να δίδει την θέση του όταν ευρισκόταν καθήμενος σε οποιονδήποτε την ζητούσε, ακόμη και εαν αυτός ήταν νεώτερος.
9) Του απαγορευόταν να περιποιείται τον εαυτόν του και να καλωπίζεται.
10) Κατά την διάρκεια της μάχης ο βασιλεύς στρατηγός είχε δικαίωμα να εκτελέσει επι τόπου όποιον αντιλαμβανόταν να απομακρύνεται δολίως απο το πεδίο της συγκρούσεως.
Ο οπλίτης, ο οποίος στο πεδίο της μάχης θα δείλιαζε, έθετε σε άμμεσο κίνδυνο την ζωή του, την ζωή όλου του στρατεύματος, αφού ανήκαν όλοι σε ένα πλέγμα πλήρως λειτουργικό. Πρόδιδε τον εαυτόν του, τα πιστεύω του, την Πατρίδα, τους συμπολεμιστές, τις οικογένειες όλων, την ίδια την Σπάρτη.
Για τον Σπαρτιάτη Πολεμιστή, η εκτέλεση του καθήκοντος, η μάχη με τιμή και αξιοπρέπεια, ο πόλεμος χωρίς πάθος, φόβο και βία, η αφιέρωση της νίκης στο θεό, η ανδρεία, η τόλμη, η αυτοθυσία αποτελούσαν μέσα για την εκπλήρωση και ενσάρκωση του σπαρτιατικού ιδεώδους.
Faith and Race
